تلاشِ بی‌وقفه‌ی کارگران پروژه‌ایِ نفت برای بهبود اوضاع/ به «طرح ساماندهی» امید نبستیم!
به رسمیت شناختن حق تصمیم‌گیری کارگر در عقد قرارداد کار یکی از خواسته‌های کارگران است. آنها خواستار برچیده شدن قراردادهای سفید امضا، یکطرفه و ظالمانه هستند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «ما در صنعت نفت دست روی دست نگذاشته‌ایم تا نمایندگان سرمایه‌داران در مجلس، ما را مدام سر بدوانند، از اول هم امیدی به اینکه بساطِ سودجوییِ پیمانکارانِ قدر قدرت جمع شود نداشتیم؛ می‌دانستیم این ساماندهی به سامان نمی‌رسد…..»
کارگران پروژه‌ای نفت که سال‌هاست در قالب یک کمپین موسوم به کمپین ۲۰-۱۰ مطالبات قانونی خود را پیگیری می‌کنند، از ظلم ماندگار پیمانکاران و شرکت‌های واسطه‌ای می‌گویند که حامیان قدرتمندی دارند و برچیده شدن بساط آنها، بیشتر شبیه یک شعار است تا واقعیت.
با این حال این کارگران هیچ زمان از مطالبه‌گری منسجم دست برنداشته‌اند و کنشگری صنفی آنها توانسته در سال‌های اخیر، دستاوردهایی داشته باشد، دستاوردهایی که البته در قیاس با منافع سرشار پیمانکاران و حقوق قانونی این کارگران چندان بزرگ نیست:
«هرچند اجازه نمی‌دهند تشکل‌های مستقل صنفی داشته باشیم، اما از طریق فضای مجازی و ایجاد یک کمپین توانستیم با هم متحد شویم و کار را پیش ببریم، همیشه فشار روی ما بوده است، از فشارهای از بالا گرفته تا خط و نشان‌های پیمانکاران؛ همیشه کارگران پروژه‌ایِ مطالبه‌گر در معرض خطر بوده‌اند، برخی بلک لیست می‌شوند، برخی ممنوع‌الکار، اما ما توانسته‌ایم در قالب یک شبکه مطالبه‌گری کنیم…..»
تاریخ کمپین ۲۰-۱۰ و لیست مطالبات
از اولین روز اردیبهشت امسال کمپین ۱۴۰۲ کارگران پروژه‌ای نفت، گاز و پتروشیمی برای چهارمین سال پیاپی و با مطالبات محوری چون ۲۰ روز کار و ۱۰ روز استراحت، افزایش ۷۹ درصدی حقوق و ارائه یک نسخه از قرارداد به کارگر (به رسمیت شناختن حق مشارکت کارگر در عقد قرارداد) آغاز به کار کرد؛ از هفته آخر فروردین ۱۴۰۲ با اعتراض صنفی کارگران در پتروشیمی سربندر و دهلران دور تازه مطالبه‌گری آغاز شد؛ اینبار، افزایش ۷۹ درصدی حقوق و دستمزد در سرتیتر مطالبات این کمپین قرار گرفته بود ضمن اینکه هنوز برخورداری از ده روز استراحت در قبال ۲۰ روز کار، خواسته‌ای بود که با جدیت دنبال می‌شد.
کمپین ۲۰-۱۰ یک سابقه‌ی بیش از سه ساله دارد و کارگران پروژه‌ایِ شاغل در سکوها و سایت‌های مختلفِ نفتی از عسلویه و کنگان گرفته تا بندر امام و خارک، به عضویت آن درآمده‌اند؛ این کمپین سراسری سالها پیش از این فعالیت خود را به طور نسبتا رسمی با انتشار بیانیه‌ای در تابستان ۱۳۹۹ آغاز کرد. در این بیانیه بر رفع تبعیض در سیستم طبقاتی نفت و گاز کشور و برخوداری از ده روز مرخصی برای کارگران پروژه‌ای نفت و گاز تاکید شده بود؛ در ماه‌های بعد، بهره‌مند شدن از خدمات رفاهی برابر با رسمی‌های نفت، بهبود شرایط زیست و برخورداری از حقوق قانونی مندرج در قانون کار و مقاوله‌نامه‌های بنیادین به لیست خواسته‌ها افزوده شد.
ارسال لیست بیمه‌ی واقعی برای کارگران پیمانکاری و پروژه‌ای، یکی از اصلی‌ترین خواسته‌های کمپین در این سالها بوده است؛ معمولاً پیمانکاران، کارگران پروژه‌ای را در لیست‌های بیمه‌ی ارسالی به تامین اجتماعی «کارگر ساده» معرفی می‌کنند و این حق بیمه‌ی صوری، آینده و بازنشستگی کارگر را به مخاطره می‌اندازد؛ یک جوشکار متخصص بعد از سی سال کار باید با حداقل حقوق یک کارگر ساده بازنشست شود، به همین دلیل کارگران پروژه‌ای خواستار واقعی شدن بیمه‌ها شدند.
یکی دیگر از خواسته‌ها، به رسمیت شناختن حق تصمیم‌گیری کارگر در عقد قرارداد کار است، کارگران خواستار برچیده شدن قراردادهای سفید امضا، یکطرفه و ظالمانه شدند و گفتند یک نسخه از قراردادی که براساس موازین قانونی تنظیم شده و به امضای کارگر و کارفرما رسیده باید به خود کارگر داده شود. در این میان، در سال جاری مطالبه‌ی افزایش ۷۹ درصدی دستمزدها به لیست خواسته‌های کمپین افزوده شد.
دستاوردهای کمپین ۲۰-۱۰
مازیار گیلانی نژاد در ارتباط با این کمپین می‌گوید: امسال بخشی از مطالبات کمپین محقق شد، به این معنی که حقوق‌ها در برخی سایت‌های پروژه‌ای افزایش یافت اما خواسته‌ی بیست روز کار، ده روز مرخصی در بسیاری از کارگاه‌ها به نتیجه نرسید. امروز بیست روز کار، ده روز مرخصی تقریباً در عسلویه انجام می‌شود اما خارج از عسلویه کمتر نشانی از تحقق این خواسته می‌بینیم.
این فعال کارگری با بیان اینکه کمپین ۲۰-۱۰ دستاوردهای به نسبت خوبی در عسلویه داشته است؛ می‌گوید: مرخصی‌ها برقرار است و افزایش حقوق از ۳۰ درصد تا ۷۰ درصد اعمال شده است، مثلاً جوشکار‌ها و فیترها و مونتاژکارها که کارشان بسیار حیاتی‌ست، توانستند افزایش حقوق خوبی به دست بیاورند.
آیا همچنان کمپین ۲۰-۱۰ پابرجا و فعال است؛ گیلانی‌نژاد در پاسخ می‌گوید: ارتباطات همچنان برقرار است، ارتباطاتی که مبتنی بر حقوق مشترک و قانونی‌ست و گام به گام با اتحادِ کارگرانه و به پشتوانه‌ی درد مشترک، کار را پیش می‌برد. خوشبختانه کارگرانِ پروژه‌ای فهمیده‌اند که باید علیه تبعیض مبارزه کنند و مقابل سودجوییِ بی حد و حصر پیمانکاران بایستند.
این فعال کارگری معتقد است، حذف پیمانکاران به دلیل وجود شرکت‌های بسیار قدرتمند و با نفوذ در این ساختار فعلی ممکن نیست، کارگران از اول هم می‌دانستند که طرح ساماندهی و حذف کامل پیمانکاران به جایی نمی‌رسد اما مطالبه‌گری را متوقف نکردند.
کارگران: امیدی به طرح ساماندهی نداشتیم
کارگران که به قدرت مطالبه‌گری جمعیِ خود متکی هستند، می‌گویند از اول هم به حذف پیمانکاران و طرح ساماندهی امیدی نداشتیم، فقط شعاری بود که با توسل به آن بگویند بله ما هوای کارگران را داریم. لابد خودشان هم در نشست‌هایی که داشته‌اند فهمیده بودند امکان حذف پیمانکاران نیست، با این حال، مدام می‌گفتند نگران نباشید….
در روزهای اخیر، طرح ساماندهی برای دومین بار از شورای نگهبان به بهانه‌ی بار مالی داشتن! به مجلس بازگشته است و این در حالیست که بیش از دو سال است این طرح در راهروهای مجلس، مجمع تشخیص و شورای نگهبان در رفت و آمد است. در ماه‌های قبل؛ اینکه مقامات سازمان امور استخدامی در هیات مدیره‌ی چندین شرکت پیمانکاری عضو هستند خبرساز شد و همگان فهمیدند چرا با رفتن پیمانکاران مقاومت می‌شود، آنهم یک مقاومت جدی و جانانه!
با این حال، کمپین ۲۰-۱۰ بدون توجه به مانورهای فرادستان به راه خود ادامه داده است. امروز کارگران پروژه‌ای نفت و گاز، همچنان از تبعیض و بی‌عدالتی رنج می‌برند اما قدرت بیشتری نسبت به چهار سال قبل دارند، قدرتی که بر‌آمده از اتحاد و اتکا به بدنه‌ی کارگری‌ست و حتماً کارفرمایان را می‌ترساند.
گزارش: نسرین هزاره مقدم
٤ مهرماه ١٤٠٢